Subversive bookfair in Brussels

Als we denken aan “subversieve boeken”, dan zijn dat niet die boeken over jeugdige rebellen beschikbaar in eender welke boekhandel in de grotere steden, die in onze gedachten opkomen. Het zijn evenmin die boeken min of meer kritisch uit onze omgeving of van de universitaire bollebozen, maar eerder voorbeelden zoals die van Severino di Giovanni opgepakt op 29 januari 1931 terwijl hij een zetwerkplaats verliet waar hij was voor de drukvormen van een boek van Reclus. Ondanks dat hij, gedurende 4 jaren, de meest gezochte persoon was van Argentinië voor verscheidene onteigeningen, aanslagen, en eveneens voor zijn agitatie, zette hij zijn vrijheid en leven op het spel om de drukvormen te verkrijgen die hij nodig had. De drukkerijen werden in het vizier genomen en werden goed in het oog gehouden, maar, voor een nieuw boek, was het de moeite om het risico opnieuw te nemen. Enkele maanden daarvoor had hij zijn doel bereikt om een eigen drukkerij op poten te zetten waar hij boeken, naslagwerken en tijdschriften kon drukken dankzij het geld van een recente onteigening. Nochtans gebruikte hij maar een klein deel van de buit; het overgrote deel was voor de solidariteit met opgesloten kameraden.
Wij denken ook aan Jann-Marc Rouillan, Oriol Sollé en aan de andere kameraden die, aan het begin van de jaren ’70, banken overvielen en drukkerijen onteigenden om zo het noodzakelijke te bekomen om boeken te kunnen drukken in Toulouse en ze clandestien over te brengen naar Barcelona en andere regio’s van de Spaanse staat.
Of nog aan een voorbeeld onder de meest inspirerende, die van de jonge anarchisten van Bialystok die tijdens de eerste jaren van de 20ste eeuw niet enkel de bourgeoisie en politie terroriseerden, maar ook een groot deel van hun energie en middelen wijdden aan de vertaling, het drukken en het transporteren van geschriften. In 1905 onteigenden ze 330 kg drukmateriaal om Anarjiya op te zetten, de eerste anarchistische drukkerij in Rusland: een clandestiene drukkerij voor hun eigen publicaties en boeken. Mettertijd doen vele Russische anarchisten hen deze daad na, bewust dat de gevangenis, de verbanning, de dwangarbeid of de dood zich aan het einde van de weg konden bevinden.
Voor vele anarchisten wereldwijd was het drukken, doorgeven en verspreiden van boeken even riskant als het vervoeren van wapens of explosieven; omdat ze deels wapens waren, en zeer krachtige wapens.
Hier, onder anderen, de voorbeelden die in ons op komen… Zoals het voorbeeld van die personen, op de vlucht voor de repressie, die een drukkerij opstartten in een grot van het Oeralgebergte. Het zijn maar enkele voorbeelden van de innige relatie die zich kan smeden tussen boeken en de subversie. Voorbeelden die ons niet enkel inspireren omdat die boeken -waarvan het overgrote gedeelte als gevaarlijk werden beschouwd of simpelweg verboden waren- clandestien gedrukt en verdeeld werden; elk verbod aan zijn laars lappend en zich ver verwijderd houdend van elk verband met de consumptielogica waar tegenover vandaag geen ontsnappen mogelijk lijkt. Maar ook omdat het geheel van de ontwikkeling van die drukprojecten, de wijze waarop die machines en hun projecten in het werk werden gesteld, alsook de hoop en de geest van strijd, van een andere wereld lijken… Maar niet voor de gehele wereld.
Veel hedendaagse uitgave- en drukprojecten, maar ook van tijdschriften en andere publicaties zijn geïnspireerd door deze geest die vroeger overvloedig aanwezig was en waarvan deze voorbeelden slechts enkelen zijn. Door te proberen niet deel te nemen -maar ook door te proberen ze op te blazen- aan het proces van productie/consumptie, aan de logica van de winst, aan de relaties van commercie en arbeid, willen we deze geest terugbrengen, welbegrepen dat een radicale boodschap gedragen moet worden in een vorm van verspreiding van hetzelfde niveau.
We kunnen begrijpen dat er projecten voor de uitgave en verspreiding van anarchistische boeken zijn waarvan sommigen willen leven. We kunnen deze projecten, gezien en geleefd, gedeeltelijk begrijpen als een bescheiden manier om zijn brood te verdienen, in een wereld waar loonarbeid en de levensmogelijkheden binnen de lijnen van het systeem ons opgelegd worden. Maar we moeten ook in rekening brengen dat we andere levensvormen zoeken, waarin onze levens en onze strijden in totale verstrengeling met ons alledaagse leven zijn en ver verwijderd van de relaties van productie en consumptie; en dat past niet in de idee van te werken in wat voor ons een extra hulpmiddel in de strijd is, een extra wapen in deze sociale oorlog.
Onder onze doelen bevindt zich de verspreiding -het meest toegankelijk en breed mogelijk- van ideeën, voorstellen, hypotheses, interpretaties vanuit een radicaal standpunt. En we denken dat dat moet gebeuren vanuit een breuk, de meest radicaal mogelijke, met de vormen die het kapitalisme ons aanbiedt om deze taak te volbrengen. Het is daarom dat het ons belangrijk lijkt om de commerciële verspreding die de prijzen opdrijft, de logica om boeken 10 keer duurder te verkopen dan hun aanmaakprijs, de verering van de grote boekhandels, het gebruik van controle- en nummeringscodes -of ze nu een commercieel of classeringsdoel (barcodes, ISBN enz.) hebben-, de auteursrechten (en alle “copy machines“), enzovoort, te weigeren. Wij denken dat het nodig is om meer directe manieren van verspreiding via distro’s met revolutionair materiaal aan te moedigen, om projecten van anarchistische drukkerijen te ondersteunen, en om duidelijke te maken dat ons materiaal tot doel heeft om te leven en gereproduceerd te worden op de manier die het meest passend wordt geacht. Maar ook de autonomie van onze projecten in termen van vertalingen, nalezen van teksten, de opmaak, het grafische, verspreiding en -zo veel als mogelijk- het drukken aan te wakkeren; dat alles parallel -in de mate van het mogelijke- met de steun aan andere projecten zoals de sociale bibliotheken, bibliotheken voor gevangenen enz.
Misschien lijkt deze tekst vol pretentie voor sommigen terwijl ze voor anderen basisch lijkt. Maar voor ons is het belangrijk om ook daar over te praten wanneer we het hebben over boeken en hun subversief potentieel.

Bardo, augustus 2011